Zebrnjak - Kraj turske vladavine na Balkanu

О оvom događaju iz srpske istorije se premalo priča ali ja ću da se “derem“ na sav glas da su Srbi išli glavom gde drugi nisu smeli prstom! Brdo Zebrnjak se nalazi na oko 7km od Kumanova, iznad sela Mlado Nagoričane u Makedoniji. Upravo na ovom mestu se  1912. godina u I balkanskom ratu odigrala čuvena Kumanovsa bitka gde je srpska vojska porazila Osmanlije i ovom pobedom je krenulo oslobađanje čitave jugoistočne Evrope od vladavine Turaka.

Spomenik na Zebrnjak, sa pogledom na prostranu dolinu i okolne planine.

Na samom bojištu podignuta je spomen – kosturnica Zebrnjak koja je ujedno i najpoznatije delo beogradskog arhitekte Momira Korunovića. Izgradnja ovog spomenika je završena 1937. godine na 25-godišnjicu od Kumanovske bitke u tadašnjoj Bardarskoj banovini u Kraljevini Jugoslaviji. U to vreme to je bio najviši spomenik ne samo u Kraljevini Jugoslaviji nego na čitavom Balkanskom poluostrvo. Njegova visina sa sve kulom iznosila je 48.5m. Međutim, spomenik se danas nalazi u ruiniranom stanju, tj. kula je srušena i to od strane bugarskih okupatora u II svetskom ratu.

Spomenik na Zebrnjaku, kako je nekada izgledao.

U spomen – kosturnici Zebrnjak se nalaze posmrtni ostaci 687 srpskih vojnika koji su svoj život dali u Kumanovskoj bici. Glavni zapovednik srpske vojske u Kumanovskoj bici je bio Radomir Putnika a njegov zamenik je bio Živojin Mišić. Ulaz u spomen-kosturnicu se ne plaća i došla sam do informacija da su izdvojena sredstva za obnovu ovog spomenika, ali zasad je samo urađen asfaltni put do njega.

Unutrašnjost Zebrnjak spomen kosturnice.

Prilikom istraživanja za snimanje emisije o Zebrnjaku naišla sam na jednu zanimljivost. Naime, u trenutku kad se Kumanovska bitka lomila, srpski vojnik romske nacionalnosti Ahmed Ademović iz Leskovca je pokazao pravo lukavstvo i upravo zbog njega je pobeda pripala srpskoj vojci. Ahmed, po zanimanju trubač, ušunjao se u turske redove i "odsvirao" zvuk za povlačenje. Zbunjeni Turci su počeli da se povlače a zatim se Ahmed vratio u srpske redove i "odsvirao" napad. Ovaj njegov čin se izučavao i na nekim vojnim akademijama u Rusiji i Francuskoj.

AI prikaz Ahmeda Ademovića iz Leskovca.

Zebrnjak

Emisiju o spomen - kosturnici Zebrnjak možete pogledati na You Tube kanalu Jovana Jovic.